ภูมิปัญญาท้องถิ่น การแกะสลักไม้ แต่งเส้น ลงรักปิดทอง บ้านถวายสองฝั่งคลอง: การแกะสลัก

การแกะสลัก จัดเป็นศิลปะประเภทหนึ่งรวมอยู่ในสาขาประติมากรรม แต่ที่แตกต่างคือ กรรมวิธีของการแกะสลักเป็นการเฉือนส่วนที่ไม่ต้องการออก ให้เหลือแต่ส่วนที่เป็นรูปลักษณ์ที่ต้องการ ส่วนการปั้นนั้นคือการที่เรานำเอาวัสดุที่มีความเหนียวจับกันเป็นก้อนเป็นแท่ง เช่น ดินเหนียว มาปั้นตามแต่จะปั้นให้เป็นรูปอะไร เป็นการเพิ่มวัสดุ การแกะสลักเป็นงานที่แสดงออกซึ่งศิลปะอันประณีตของชนชาติไทย ดังนั้นในทางการการศึกษาจึงได้จัดให้อุตสาหกรรม ประเภทนี้เข้าอยู่ในลักษณะวิชา หัตถศึกษา ดังนั้นตามทำเนียบศักดินาพลเรือน และทหารในกฎหมายเก่าของไทย ซึ่งได้จัดให้เข้าอยู่ในจำพวก “ช่างสิบหมู่” อันได้แก่ ช่างเขียน ช่างแกะ ช่างสลัก ช่างกลึง ช่างหล่อ ช่างปั้น ช่างรัก ช่างบุ และช่างปูน ในครั้งกระนั้นช่างสิบหมู่เป็นหน่วยงานราชการที่มีฐานะระดับกรม เรียกว่า “กรมช่างสิบหมู่” ซึ่งได้วิวัฒนาการมาเป็น “กรมศิลปากร” ในปัจจุบัน

เครื่องมือที่ใช้ในการแกะสลัก

1. สิ่ว เป็นเหล็กยาวทำจากเหล็กกล้า มีด้ามถือด้วยไม้ ส่วนมากทำจากไม้ตะโก ปลายมีคม ซึ่งจะมีลักษณะรูปร่าง ขนาดที่แตกต่างกันไป เช่น สิ่วโค้ง สิ่วแบน สิ่วฮาย สิ่วเล็บมือ สิ่วขุด สิ่วฉาก และสิ่วขมวด

2. หินลับ เป็นหินที่มีลักษณะพื้นผิวขรุขระ ใช้ลับคมเครื่องมือแกะสลัก เพื่อให้เกิดความคม

3. ค้อน หรือ ตะลุมพุก ทำจากไม้เนื้อแข็ง เช่น ไม้แดง ไม้ชิงชัน เป็นต้น ค้อนไม้ที่ใช้จะมีน้ำหนักเบา ไม่กินแรงเวลาแกะ ควบคุมน้ำหนักของการแกะได้ดี และรักษาสภาพของสิ่วให้มีอายุการใช้งานที่นานขึ้น